“(Te) Rustige” hond: wel of geen probleemgedrag?
Probleemgedrag hond: veel mensen denken dan aan overdadig blaffen, uitvallen, staartjagen, niet luisteren, trekken, slopen, in de lijn hangen ….. in ieder geval gedrag waarbij een hond overduidelijk iets “doet”. Van een hond die in de hoek van de kamer / in zijn mand ligt of niet beweegt tijdens een behandeling door de trimmer, zal niet gauw iemand denken dat de hond probleemgedrag vertoont. Toch kan dat wel degelijk het geval zijn.
De meeste mensen kennen het verschijnsel waarschijnlijk wel dat een hond lusteloos is als hij ziek is of na een operatie: de hond is amper tot beweging te motiveren, reageert op weinig tot niets en eet slecht. Wat veel mensen niet weten is dat een hond dergelijk gedrag ook kan vertonen als de hond mentaal niet lekker in zijn vel zit. Depressie komt bijvoorbeeld ook bij honden voor!
Gezien vanuit het perspectief van de hond kan “rustig” gedrag in bepaalde gevallen dus wel degelijk probleemgedrag worden genoemd. “Gedragingen” die de hond kan vertonen (1 of meer):
- is apathisch/emotieloos
- is teruggetrokken (mentaal maar kan ook fysiek)
- doet niet veel meer uit zichzelf
- straalt geen levenslust uit, is lusteloos/futloos
- afwezige blik in de ogen
- reageert niet of amper (vertraagd) op externe triggers (bijv. iemands stem, harde geluiden, aanraking)
- wil niet (meer) aangehaald worden of is juist extra aanhankelijk
- vermijdt (veelvuldig) oogcontact
- reageert alsof hij op automatische piloot staat
- laat weinig signalen zien die een “normale” hond dagelijks laat zien. Kwispelt niet meer of is alles behalve enthousiast
- Het lichaam is “stil” – bewegingsloos op een niet relaxte wijze – ik zou het omschrijven als een poging om onzichtbaar te zijn (niet te verwarren met verstarren zoals in een situatie dat een hond in vecht/vlucht modus komt)
- Minder trek in eten => gewichtsverlies
- Geen interesse (meer) in zaken /spelletjes die hij eerst wel leuk vond
- Meer slapen
- Verandering van persoonlijkheid
- Janken
Op een bepaald moment zal een hond vaak wel bewegen en of reageren, alleen de manier waarop de hond dat doet is geremd, langzaam en voorzichtig: alsof hij bang is iets verkeerd te doen of alsof hij er geen zin in heeft.
Vertoond een hond langdurig dit gedrag, dan kunnen er ook fysieke symptomen ontstaan. Want honden die in een dergelijke geestelijk staat zijn, voelen zich verre van gelukkig en hebben stress(*). En net als bij mensen, kan stress op korte en lange termijn fysieke gevolgen hebben. Van bijvoorbeeld een tijdelijke huiduitslag, haaruitval & diarree tot aandoeningen aan het immuun- of verteringsstelsel en andere ziektes.
Helaas wordt dit gedrag vaak niet als probleemgedrag herkent. Mogelijke redenen hiervoor zijn:
- Er wordt gedacht dat probleem gedrag een “actief” gebeuren is (bijv. uitvallen aan de lijn)
- Probleemgedrag wordt gezien vanuit het perspectief van de mens: welke invloed heeft het gedrag op ons?
- Er wordt niet gekeken vanuit het perspectief van de hond: hoe wordt een situatie of handeling door de hond ervaren? Het beschreven gedrag is een uiting van een probleem dat de hond heeft.
- Onvoldoende kennis van de lichaamstaal van de (eigen) hond: het verschil kunnen zien tussen een rustige, relaxte hond en een hond die zich rustig gedraagt maar alles behalve relaxed is.
Mogelijke oorzaken
Hoewel elke hond anders reageert op gebeurtenissen kan bijvoorbeeld een traumatische ervaring de oorzaak zijn (ongeluk, mishandeling, aangevallen door een hond , inbraak in huis etc.). Verlies van een familielid (mens of hond door overlijden of vertrek) of verhuizing kan flinke impact hebben op een hond. Ook een hond die geen enkele invloed heeft op zijn leven, geen enkele keus heeft of zich dood verveeld kan vervallen tot lusteloosheid en apathie. En zelfs een hond die (te)veel activiteiten heeft, kan t.g.v. overactiviteit, van uitputting dit soort gedrag gaan vertonen.
Kortdurend versus langdurend
Niet alle honden die dit gedrag vertonen doen dit de hele dag maar wel in specifieke situaties. Een behandeling bij de trimmer of dierenarts, die voor de hond zodanig spannend is en waar de hond niet kan weglopen (hij wordt bijvoorbeeld op tafel vastgehouden), kan dit gedrag tijdens de behandeling en eventueel een periode erna, veroorzaken. Komen dit soort situaties vaak voor dan kan dit gedrag dagelijkse kost worden. Het sluipt er dan langzaam in en wordt moeilijker herkenbaar.
Of het gedrag kortstondig is of langdurig, in beide gevallen moet de situatie veranderen in het belang van de hond: als een bepaalde behandeling, zoals de trimmer, de hond mentaal totaal overrompeld, moet die behandeling gestopt worden. Of de behandeling moet uitgevoerd worden op een manier die de hond wel aan kan. Vertoont de hond dit gedrag veelvuldig of continue, dan moet er breder gekeken worden naar een mogelijke oorzaak.
Probleemgedrag versus fysieke oorzaken
Zoals ik al aangaf, kan een hond flink die ziek is ook dit soort gedrag vertonen. Houdt hier dus rekening mee. Het kan nodig zijn om een dierenarts te raadplegen. Ga wel na (voor zover mogelijk) of de fysieke verschijnselen er eerst waren of dat het gedrag mogelijk al speelde voordat hij ziek werd: het kan namelijk zijn dat de fysieke klachten een gevolg zijn van de stress(*).
Heeft elke rustige hond nu een probleem?
Natuurlijk heeft niet elke hond die rustig gedrag vertoont een probleem. Gelukkig niet ! Maar mocht u een aantal genoemde gedragingen herkennen in uw hond en wilt u er zeker van zijn, neem dan gerust contact op met KynoCoach.
©KynoCoach Haarlem
(*)Stress betekent dat het lichaam in een vecht/vlucht status komt – in een staat van alertheid. De werking van o.a. het immuunsysteem en spijsverteringsstelsel wordt dan op een laag pitje gezet omdat het lichaam zich klaar maakt om te vechten of te vluchten : lichaamssystemen die op dat moment niet kunnen bijdragen aan vechten/vluchten zijn dan “nutteloos”. Een dier met veelvuldige of langdurige stress wordt bevattelijker voor ziektes en het lichaam herstelt slechter. Voor meer informatie over stress:
•Stress: als het glas van je hond te vol raakt (Sheila Harper/Hondenleven 2010)
•Stress bij honden (Martina Nagel & Clarissa von Reinhardt)
•Why Zebra’s don’t get Ulcers (Robert Sapolsky)